Nieuwe definitie van gezondheid ontwikkeld

De definitie die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert voor gezondheid is verouderd: gezondheid als toestand van ‘compleet welbevinden’. Volgens die opvatting zou praktisch iedereen een patiënt zijn die doorlopend behandeling nodig heeft, stelt Machteld Huber. Machteld Huber is arts en onderzoeker en werkt bij het Louis Bolk Instituut in Driebergen. Huber is een van de onderzoekers die meewerkte aan het programma Mijnkwaliteitvanleven.nl.

Positieve gezondheid

Huber ontwikkelde samen met de Gezondheidsraad en ZonMw een nieuw, dynamisch concept gezondheid dat veerkracht en zelfredzaamheid van mensen als uitgangspunt neemt. Instanties als GGD Nederland zien het nieuwe concept als kader voor herinrichting van de preventieve zorg. Op 17 december verdedigde Huber haar proefschrift 'Towards a new, dynamic concept of Health. Its operationalisation and use in public health and healthcare, and in evaluating health effects of food’ aan de Universiteit Maastricht.

Het nieuwe concept van Huber

'Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven', zo luidt het nieuwe concept. Huber: 'Het verschil met de WHO-definitie is dat in dit concept de potentie benadrukt wordt om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte. Daarbij zijn persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven net zo belangrijk.'

Positieve gezondheid

In de afgelopen twee jaar toetste Huber het concept bij patiënten, behandelaren en beleidsmakers, dat positief werd ontvangen. Om het concept te operationaliseren, introduceerde ze het begrip 'positieve gezondheid' bestaande uit zes dimensies waaraan je gezondheid kunt aflezen: lichamelijke functies, mentale functies en beleving, de spirituele/existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren. Deze werden vervolgens kwantitatief getest onder 2000 stakeholders. Er bleken grote verschillen te bestaan in interpretatie wat betreft inhoud van gezondheid: beleidsmakers, onderzoekers en artsen hadden een biomedische interpretatie (waarbij vooral belang werd toegekend aan zaken als lichamelijke functies), terwijl patiënten het begrip juist heel breed opvatten en alle zes dimensies bijna even belangrijk vonden. Huber: 'Doordat de nadruk ligt op veerkracht en eigen regie, voelen patiënten zich in hun kracht aangesproken en niet uitsluitend benaderd als zieke. Voor deze groep zijn sociale participatie en zingeving minstens zo belangrijk als aandacht voor hun fysieke klachten. Het is belangrijk dat een arts dat ook ziet.'

Implementatie

Inmiddels is een aantal organisaties voor zorg en publieke gezondheid gestart met het implementeren van het begrip 'positieve gezondheid'. GGD Nederland wil het begrip o.a. integreren in de Nationale Volksgezondheidsmonitor, alsmede in praktijkinterventies. Veel regionale GGD's hebben positieve gezondheid opgenomen in hun beleidsplannen. De regio Noordelijke Maasvallei (bestaande uit gemeenten, ziekenhuis, GGZ-instelling, zorggroepen) wil binnen vijf jaar de medische en sociale zorg inrichten op basis van het concept. Verschillende andere organisaties volgen.